Bilindiği üzere 2010 yılında çıkarılmış YEKDEM desteği 30 Haziran 2021 yılı itibariyle değiştirilerek sabit USD fiyatlandırması yerine Türk lirasına geçildi ve elektrik alım fiyatı yarı fiyatına düşürüldü. Bunun sonucu olarak Biyokütle yatırımları durma noktasına geldi değil resmen durdu. 1 Temmuz 2023'te 387 olan Biyokütle Santral adedi 1 Temmuz 2024 itibariyle 387 olarak devam ediyor. Yani herhangi bir artış yok. Kurulu güçte ise sadece 68 Mw'lık bir artış oldu. Bu mevcut santrallerin işletmede olmayan kapasitelerinin işletmeye girmesi anlamını taşıyor. 
Türkiye toplam kurulu gücü ise son 1 yılda 3.490 Mw arttı. Bir önceki yıla göre % 3,16. Bu artışta Biyokütlenin payı 68 Mw ile sadece Binde 2 (% 0,02). 

Biyokütlenin Altın Çağı ve Duraklama Dönemi

2016-2021 yıllarına Biyokütlenin Altın çağı diyebiliriz. Çünkü 5 senede hem santral sayısında hemde kurulu güçte tam 5 kat artış oldu. 

1 Temmuz 2016'da 69 olan Biyokütle santral sayısı 282 MW kurulu güce sahipti. 1 Temmuz 2021'e geldiğimizde ise Biyokütle santral sayısı 372'ye, Biyokütle kurulu gücü ise 1354 Mw'a ulaştı. Sonra YEKDEM bitti. Aradan 3 yıl geçti santral sayısı sadece 15 artarak 387'ye çıktı. Yani 3 yılda maalesef sadece Binde 3 arttı (% 0,03). Son 1 yıl ise santral adedinde değişiklik olmadı. Yani özetle YEKDEM'in bitmesiyle Biyokütle Duraklama dönemine girdi. 

* Teiaş'a ait veriler derlenerek hazırlanmıştır. Bütün yıllarda 1 Temmuz baz alınmıştır. 

2021'den sonra yeni Biyokütle santral sayısında fazla artış olmasada kurulu güç artmaya devam etti çünkü YEKDEM'e yetişmek isteyen ve önceden yatırım yapmış olan proje sahipleri kapasiteleri tamamlanmadan devreye almak istediler. Kalan kapasitelerini YEKDEM bittikten sonra işletmeye aldılar.  Tabloda 2021 yılında görülen Santral sayısı ile kurulu güç arasındaki artış farklılığını bu şekilde açıklayabiliriz. 

Yatırımlar Neden Durdu?

Yatırımların durmasının en temel sebebi girdi (atık ve nakliye)  maliyetlerinin artması ve YEKDEM elektrik satış fiyatının Piyasa Takas Fiyatından bile düşük olması. Bu şartlarda Biyokütle tesisi kurmak çokta kazançlı olmuyor. 

Yatırımların yeniden artmasının 2 çözümü var.

Birincisi devlete düşen tarafı; YEKDEM fiyatlarının yeniden artırılması. 

İkinci çözüm ise proje sahiplerinin daha yeni ve ileri teknolojilere odaklanarak daha verimli santral projeleri inşa etmeleri. Atık ve atığın nakliyesi sorunu yerinde çözülen bir konu olursa yatırım eskisi kadar cazip olmasada yapılabilir duruma gelir. 

Burada şu soru sorulabilir. YEKDEM sadece Biyokütle için kalkmadı Güneş içinde kalktı, neden Güneş yatırımları artıyor? Demekki mevcut yekdem fiyatında problem yok diye bir itiraz yöneltilebilir. 
Ama aslında öyle değil. Son 1 yılda lisanslı Güneş yatırımları sadece 200 MW arttı. 38 olan santral adedide 40'a yükseldi. Ama lisanssızlara gelince 10.921 Mw olan kurulu güç 13.522 Mw'a yükselerek tam 2.601 Mw arttı. Yani Türkiye toplam kurulu gücündeki artışın % 75'i lisanssız GES'ler ile oldu. Bunun anlamı ne? Bunun tek bir anlamı var lisanssız GES demek öztükeminin fazlasını öztüketim fiyatından devlete satmak demek. Yani Güneşte lisans alırsanız şuan 1,77 TL/kwh'dan şebekeye satış yapacakken, elektrik faturanız 3,5 TL/kwh üzerinden fiyatlandırılıyorsa 3,5 TL/kwh üzerinden satış yapacaksınız. Tam 2 katı. Hatta sanayi tarifelerinde bu KDV ile 4,5 TL/kwh fiyatları buluyor. Dolara çevirseniz eski YEKDEM fiyatını yakalamış hatta geçmiş oluyor. Şimdi neden yatırımcılar, lisanssız tesislerde 2 katına satmak dururken lisanslı tesis kursunlar ki? O yüzden artışlar lisanssız santrallerde oluyor. Küçük güçlerde Biyokütle tesisi kurmak hem teknolojik olarak hemde fizibıl olarak uygun olmadığı için lisanssız seçeneği Biyokütle için fazla bulunmuyor. Bu nedenle BES'ler hem lisanslıda hem lisanssızda durmuş durumda. 

Lisanslı santraller yerine lisanssız santrallerin artması ve lisanssız satraller üzerine kurulmuş bir Enerji politikası Türkiye için kısa ve uzun vadede artıları eksileri nelerdir, bu konudaki düşüncelerimi başka bir yazımda paylaşacağım.  

Hüseyin YAZAR

* Kaynak göstermeden alıntı yapmayınız.